ورق‌های پلی‌کربنات (PC) و پلی‌متیل متاکریلات یا همان پلکسی (PMMA) به دلیل شفافیت بالا، مقاومت مناسب و ظاهر جذاب در صنایع مختلف از ساخت تابلوهای تبلیغاتی گرفته تا غرفه‌سازی و طراحی قطعات شفاف استفاده گسترده‌ای دارند. اما یکی از مشکلات همیشگی فعالان این حوزه، تغییر رنگ لبه‌ها به زرد یا قهوه‌ای و حتی ایجاد ترک‌های مویی پس از برش است. بسیاری از برشکاران یا طراحان تصور می‌کنند که مشکل از کیفیت ورق است، در حالی که در اغلب مواقع، دلیل اصلی این آسیب‌ها روش برش و تنظیمات دستگاه است. در ادامه بررسی می‌کنیم که چرا چنین مشکلاتی پیش می‌آید و چه اقداماتی برای جلوگیری از آن باید انجام داد.

مشکل زرد شدن لبه‌ها هنگام برش لیزر

برش لیزر به دلیل دقت بالا و توانایی ایجاد اشکال پیچیده، انتخاب اول بسیاری از برشکاران برای ورق‌های شفاف است. با این حال اگر توان لیزر بیش از حد تنظیم شود یا سرعت حرکت کم باشد، انرژی بیش از حد به لبه‌ها منتقل می‌شود. این انرژی باعث ذوب شدن و تجزیه بخشی از پلیمر شده و نتیجه آن تغییر رنگ به زرد یا قهوه‌ای است. علاوه بر این، نبود جریان هوای کمکی (Air Assist) یا استفاده از گاز نامناسب نیز به تشدید سوختگی کمک می‌کند. بنابراین برای برش تمیز باید توان لیزر متناسب با ضخامت ورق انتخاب شود، سرعت حرکت افزایش یابد و از هوای فشرده یا نیتروژن برای جلوگیری از اکسیداسیون بهره گرفته شود. در غیر این صورت، لبه‌های سوخته نه تنها ظاهر قطعه را خراب می‌کنند، بلکه در طول زمان احتمال ترک‌خوردگی را هم بیشتر می‌کنند.

ترک‌خوردگی پس از برش اره دیسکی

بسیاری از کارگاه‌ها هنوز برای برش ورق‌های پلکسی یا پلی‌کربنات از اره دیسکی استفاده می‌کنند. این روش اگرچه سریع و ارزان است، اما در صورت انتخاب نادرست تیغه و سرعت دوران، مشکلات جدی ایجاد می‌کند. تیغه‌های با دندانه درشت و بدون پوشش مناسب هنگام تماس با سطح ورق، ارتعاش و تنش زیادی به لبه‌ها وارد می‌کنند. این تنش‌ها در ابتدا ممکن است دیده نشوند، اما پس از مدتی به صورت ترک‌های مویی ظاهر می‌شوند. همچنین اگر سرعت برش خیلی بالا باشد، اصطکاک شدید باعث افزایش دما و در نتیجه زرد شدن لبه‌ها خواهد شد. برای جلوگیری از این مشکل باید از تیغه‌های مخصوص برش پلاستیک با تعداد دندانه بیشتر، زاویه برش مناسب و پوشش سخت‌کاری‌شده استفاده شود. علاوه بر این، خنک‌کاری مداوم در حین برش می‌تواند دمای سطح را کنترل کرده و از تغییر رنگ یا ترک‌خوردگی جلوگیری کند.

نقش سرعت و فشار در کیفیت لبه‌های برش

یکی از مهم‌ترین عوامل در برش پلیمرهای شفاف، تعادل بین سرعت برش و فشار ابزار است. اگر سرعت زیاد باشد اما ابزار کند یا اصطکاک بالا باشد، حرارت زیادی در محل برش جمع می‌شود و باعث تغییر رنگ می‌شود. از سوی دیگر، اگر سرعت کم باشد، ابزار مدت زمان بیشتری روی لبه اثر می‌گذارد و باز هم حرارت تجمع پیدا می‌کند. بنابراین تنظیم دقیق سرعت، عمق و فشار ابزار اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال، در برش لیزر باید ضخامت ورق، طول مسیر برش و حتی رنگ یا افزودنی‌های موجود در پلیمر در نظر گرفته شود تا بهترین ترکیب سرعت و توان به دست آید. در برش مکانیکی نیز باید فشار ابزار به گونه‌ای تنظیم شود که برش روان و بدون لرزش انجام گیرد.

اثر ویژگی‌های متریال بر ترک یا سوختگی

نباید فراموش کنیم که هر متریالی ویژگی‌های خاص خود را دارد. پلی‌کربنات به دلیل خاصیت ضدضربه و انعطاف‌پذیری، در برابر ترک‌خوردگی مقاوم‌تر است اما در برابر حرارت زودتر تغییر رنگ می‌دهد. در مقابل، پلکسی (PMMA) شفافیت بالاتر و لبه‌های صیقلی‌تری بعد از برش دارد، اما بسیار شکننده‌تر است و در صورت فشار یا تنش نامناسب، سریعاً ترک‌های مویی در آن ایجاد می‌شود. انتخاب روش برش باید متناسب با نوع متریال باشد. برای پلی‌کربنات استفاده از اره دیسکی با خنک‌کاری مناسب توصیه می‌شود، در حالی که برای پلکسی برش لیزر با تنظیمات دقیق بهترین نتیجه را می‌دهد. اشتباه گرفتن این دو ماده و اعمال روش نادرست، یکی از دلایل اصلی مشکلات در پروژه‌های غرفه‌سازی یا تابلوهای تبلیغاتی است.

محصول پیشنهادی:

دریافت لیست قیمت ورق پلی‌اتیلن قابل برشکاری، جهت استفاده در قصابی و رستوران‌ها

اهمیت آماده‌سازی و پس‌پرداخت

خیلی از مشکلاتی که در برش پلیمرهای شفاف دیده می‌شود، ناشی از بی‌توجهی به آماده‌سازی و پس‌پرداخت است. قبل از برش پلی‌کربنات باید ورق‌ها کاملاً تمیز و بدون گردوغبار باشند، زیرا ذرات موجود روی سطح در اثر حرارت می‌سوزند و لکه ایجاد می‌کنند. پس از برش نیز لبه‌ها باید با روش‌هایی مانند پولیش مکانیکی یا شعله‌پولیش (Flame Polish) اصلاح شوند تا استحکام و زیبایی بیشتری پیدا کنند. > امیرعلی عمو رضا: این مرحله نه تنها ظاهر قطعه را بهبود می‌بخشد بلکه از پیشرفت ترک‌های مویی نیز جلوگیری می‌کند. در بسیاری از کارگاه‌ها به دلیل صرفه‌جویی در زمان، این مرحله حذف می‌شود و در نتیجه مشتریان با قطعاتی مواجه می‌شوند که خیلی زود آسیب می‌بینند.

مثال واقعی از مشکلات برش نادرست

در یک پروژه ساخت غرفه نمایشگاهی، ورق‌های ضخیم پلی‌کربنات برای ساخت بدنه‌های شفاف استفاده شد. برش‌ها با لیزر پرتوان و سرعت کم انجام شده بود تا لبه‌ها دقیق‌تر در بیایند. در روز اول همه چیز عالی به نظر می‌رسید، اما تنها دو هفته بعد لبه‌ها زرد شده و ترک‌های مویی به چشم آمدند. بررسی نشان داد که توان لیزر بیش از حد بوده و هیچ جریان هوای کمکی هم به کار نرفته است. در پروژه مشابهی که از همان ورق‌ها استفاده شد اما توان لیزر کمتر شد و خنک‌کاری با نیتروژن انجام گرفت، لبه‌ها شفاف و سالم باقی ماندند. این مثال ساده نشان می‌دهد که انتخاب تنظیمات درست چه تفاوت بزرگی می‌تواند در کیفیت نهایی ایجاد کند.

راهکارهای حرفه‌ای برای برش تمیز و بدون عیب

برای اینکه برشکاری ورق‌های پلیمری بدون مشکل انجام شود، باید چند اصل حرفه‌ای رعایت شود. اول، انتخاب روش برش بر اساس جنس ورق و ضخامت آن ضروری است. دوم، استفاده از تیغه یا لیزر با تنظیمات دقیق و متناسب اهمیت زیادی دارد. سوم، خنک‌کاری و کنترل دما نباید فراموش شود. چهارم، آماده‌سازی اولیه ورق و تمیز کردن سطح پیش از برش باید جدی گرفته شود. و در نهایت، پس‌پرداخت لبه‌ها با پولیش یا روش‌های مشابه می‌تواند ماندگاری و زیبایی قطعه را تضمین کند.

جمع‌بندی

مشکل زرد شدن یا ترک‌خوردگی لبه‌ها در برش ورق‌های شفاف، اغلب ناشی از اشتباهات انسانی و تنظیمات نادرست است نه کیفیت متریال. انتخاب توان و سرعت مناسب در لیزر، استفاده از تیغه استاندارد در اره دیسکی، خنک‌کاری مؤثر و توجه به ویژگی‌های خاص هر متریال، همگی عواملی هستند که بر کیفیت نهایی اثر مستقیم دارند. اگر این نکات رعایت شود، می‌توان قطعاتی شفاف، مقاوم و زیبا تولید کرد که هم مشتری راضی باشد و هم هزینه‌های دوباره‌کاری کاهش یابد.

اگر می‌خواهید بدون آزمون و خطا به تنظیمات ایده‌آل برسید، همین حالا چک‌لیست تنظیمات برش حرفه‌ای پلیمرهای شفاف را دانلود کنید و با یک مرجع کاربردی، کیفیت کارگاه خود را چند برابر کنید.