یکی از ترکیبات پلی اتری پر کاربرد که نقش آفرینی زیادی در حوزه هایی چون دارو، کشاورزی و تولیدات صنعتی داشته پلی اتیلن گلیکول Polyethylene glycol می باشد. هر جا نمادی از PEG مشاهده کردید بدانید که صحبت از این ماده می باشد. البته نام های دیگری نیز به این ماده تخصیص داده شده است که می توان از جمله آن ها به پلی اتیلن اکسید اشاره کرد با این حال تفاوتی بین این دو پلیمر وجود دارد و آن هم این است که وزن مولکولی پلی اتیلن گلیکول کمتر از ۲۰ هراز گرم بر مول می باشد. در ادامه با ما در مجله پکیلون همراه باشید تا معرفی کاملی پیرامون پلی اتیلن گلیکول داشته باشیم.

پلی اتیلن گلیکول چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

پلی اتیلن اکسید وزن مولکولی بیش از ۲۰ هراز گرم بر مول دارد. پلی اتیلن گلیکول اگر دارای وزن مولکولی کمتر از ۱۰۰۰ گرم بر ول باشد در قالب مایع و اگر دارای وزن مولکولی بیشتر از این مقدار باشد در قالب پودر جامد نمود پیدا می کند. پلی اتیلن گلیکول ماده ای شفاف و جزو پلیمرهای خطی بوده و آن را به عنوان ضد یخ می شناسند چرا که ترکیب مشتق شده از نفت می باشد و پایه اصلی آن اتیلن گلیکول است که در واقع ماده اصلی برای ساخت ضد یخ می باشد. پلی اتیلن گلیکول حاصل یک واکنش افزایشی بین گاز اتیلن اکساید و مونو اتیلن گلیکول می باشد. این ماده در برابر گرما و حرارت پایدار است و فسادناپذیر می باشد.

این مطلب فقط جنبه‌ی آموزشی دارد و ماده‌ی پلی اتیلن گلیکول در وبسایت پکیلون موجود نمی باشد.

پلی اتیلن گلیکول دقیقا مشابه میلگرد و ورق پلی اتیلن HDPE، ماده ای غیر سمی می باشد و خنثی و فاقد بو است. این ماده آسیبی برای محیط زیست ایجاد نمی کند و بعد از ورود به بدن موجودات زنده از جمله انسان سیستم ایمنی بدن او را تحت تاثیر قرار نمی دهد. این ماده را می توان به عنوان روان کننده مورد استفاده قرار داد. پلی اتیلن گلیکول جاذب رطوبت است و غیر قابل اشتعال می باشد. از پلی اتیلن گلیکول به صورت محلول در آب و در روان کننده و نرم کننده ها استفاده می شود. جرم مولکولی این ماده متغیر است و دارای چگالی ۱.۱۲ گرم بر سانتیمتر مکعب می باشد.

در این میان بد نیست گریزی کوتاه به کاربرد میلگرد و ورق پلی اتیلن بزنیم تا از درجه‌ی اهمیت آنها مطلع شوید. ورق پلی اتیلن مثال خوبی است که کاربرد آن در صنایع مواد غذایی و خوراکی (به عنوان تخته کار پلاستیک فشرده) و یا در ساخت قطعات تفلونی و پلاستیکی به وفور به چشم میخورد.

انواع مختلف پلی اتیلن گلیکول

پولی اتیلن گلیکول را می توان به دو دسته بندی دارویی و صنعتی تقسیم بندی کرد. گریدهای مختلف پلی اتیلن گولیکول بر حسب جرم مولکولی این ماده دسته بندی می شوند. به عنوان مثال اگر جایی عنوان اختصاری PEG600 را مشاهده کردید بدانید که منظور پلی اتیلن گلیکول با با وزن مولکولی متوسط ۶۰۰ می باشد. انواع مختلف پلی اتیلن گلیکول دارای وزن مولکولی ۲۰۰، ۳۰۰، ۴۰۰، ۶۰۰، ۱۰۰۰، ۱۵۰۰، ۲۰۰۰، ۳۳۵۰، ۴۰۰۰، ۶۰۰۰ و ۱۰۰۰۰ می باشند.

واکنش تولید پلی اتیلن گلیکول

واکنشی که طی آن پلی اتیلن گولیکول حاصل می شود یک واکنش افزایشی است و در آن یک برهم کنش بین اتیلن اکسید با آب، اتیلن گلیکول یا الیگومر اتیلن گلیکول صورت می پذیرد. کاتالیزورهای بازی و اسیدی می توانند در این فرآیند ایفای نقش کنند. عمدتا به جای استفاده از آب از اتیلن گلیکول یا الیگومر اتیلن گلیکول استفاده می شود چرا که پلیمر تولید شده در فرجام دارای یکدستی ذرات بیشتری خواهد بود و توزیع وزن مولکولی آن به صورت یکپارچه انجام می شود. بهتر است کاتالیزور به نحوی انتخاب شود که روند پلیمریزاسیون آنیونی باشد چرا که توزیع ذرات در این صورت یکنواخت خواهد بود. این واکنش شیمیایی به صورت زیر است:

HOCH2CH2OH + n (CH2CH2O) → HO (CH2CH2O) n+1H

کاربرد پلی اتیلن گلیکول چیست؟

• کاربرد پلی اتیلن گلیکول در پزشکی

از پلی اتیلن گلیکول Polyethylene glycol در جراحی های پزشکی استفاده می شود. این ماده روده های بیمار را برای عمل جراحی آماده سازی می کند. این ماده همچنین نقش اتصال دهنده را در بسیاری از داروها ایفا می کند و زمانی که در ترکیب داروهای پروتیئینی وارد شود منجر به حرکت آرام از خون به پروتئین حمل شده خواهد شد. این ماده همچنین می تواند نقش اتصال دهنده را در بین سلول های عصبی ایفا کند با این حال این موضوع در دست بررسی محققان قرار دارد. از پلی اتیلن گلیکول در ساخت قطره چشم، اسپری های رفع درد موضعی و داروهای یبوست نیز استفاده می شود.

• آرایشی بهداشتی

پلی اتیلن گلیکول در صنعت لوازم آرایشی و بهداشتی برای تولید انواع کرم ها، لوسیون ها، خمیر دندان، و ژل ها و پودرهای آرایشی کاربرد دارد.

• آبکاری

از پلی اتیلن گلیکول مایع در صنعت آبکاری به عنوان جلا دهنده استفاده می شود. جالب است بدانید که آبکاری فقط مختص فولاد و فلزات نمی باشد، یکسری از پلاستیک های فشرده و مهندسی شده هم قابلیت آبکاری دارند که میتوانیم به آبکاری میلگرد و ورق ABS اشاره مستقیم داشته باشیم.

• رنگ و رزین

پلی اتیلن گلیکول در ساخت انواع رنگ و رزین کاربرد دارد و از آن در فرمولاسیون روغن ها نیز استفاده می شود. انواع جامد پلی اتیلن گلیکول نیز به عنوان عامل پخش کننده رنگ در این صنعت کاربرد دارد.

• حشره کش

فرمولاسیون حشره کش های آلی را اگر بررسی کنید خواهید دید که از پلی اتیلن گلیکول در ساختار این حشره کش ها استفاده شده است.

• کاشی و سرامیک

پلی اتیلن گلیکول در صنعت کاشی و سرامیک نیز کاربرد دارد. از این ماده به عنوان اتصال دهنده و روان کننده استفاده می شود.

• کاغذ سازی

از پلی اتیلن گلیکول در صنعت کاغذ سازی به منظور ایجاد انعطاف پذیری، براق کنندگی، پایداری، نرم کنندگی و رنگ پذیری کاغذ استفاده می شود.

• مواد شوینده

همانطور که از ورق ویا میلگرد پلی اتیلن PE در شرایط اسیدی و شیمیایی قابل استفاده است، از پلی اتیلن گلیکول هم به عنوان حلال در تولید انواع مواد شوینده از جمله صابون، جلا دهنده و شوینده های مختلف استفاده می شود.

• آزمایشگاهی

کاربرد آزمایشگاهی پلی اتیلن گلیکول در راستای استفاده از این ماده برای ساخت لام و لامل می باشد. این ماده در ساخت شیشه های میکروسکوپ کاربرد دارد و از چسبیدن پروتئین به شیشه ها جلوگیری می کند.

• نساجی

از کاربردهای دیگر پلی اتیلن گلیکول می توان به کاربرد آن در صنعت نساجی اشاره کرد. که به عنوان عامل پلاستیسایزر، روان کننده و آنتی استاتیک زجهت افزایش زمان خشک شدن چسب ها استفاده می شود.

نتیجه گیری

ما بدون اینکه بدانیم روزانه بارها و بارها در حال استفاده از ترکیباتی هستیم که پلی اتیلن گولیکول در تولید آن ها نقش داشته. از مواد شوینده گرفته تا مواد آرایشی بهداشتی که در حال استفاده از آن ها می باشیم. این ماده دارای کاربردهای وسیعی در صنعت داروسازی بوده و کابردهای تجاری و صنعتی فراوانی نیز دارد.

این مطلب فقط جنبه‌ی آموزشی دارد و ماده‌ی پلی اتیلن گلیکول در وبسایت پکیلون موجود نمی باشد.